22 oktober 2018
Hoe lopen we de gaten in het vakantierooster dicht? Dat was afgelopen zomer de vraag bij Zorggroep Ter Weel in Goes. Directeur Coby Traas: ,,We hebben onze medewerkers gevraagd of ze niet een paar uurtjes méér wilden werken, voor het zaterdagtarief. Zo is het toen toch gelukt." Er zijn nog meer ideeën: een zomerkamp voor de kinderen van werknemers, bijvoorbeeld. Zodat die zelf langer kunnen werken.
Dat vrouwen in Nederland traditioneel veel (kleine) deeltijdbanen hebben, is één van de oorzaken van het personeelstekort. Zouden verpleegkundigen en verzorgenden IG één uur per week langer werken, dan loopt het landelijke tekort in die groep terug met 20.000, is berekend.
Heel Nederland kampt met onvervulbare vacatures in de zorg. In Zeeland zijn in 2021 naar verwachting 1325 vacatures. Het ministerie van VWS bedacht het landelijke actieprogramma Werken in de Zorg om het tij te keren. Dat rust op drie pijlers: meer mensen moeten kiezen voor de zorg, het onderwijs in de zorg moet beter en ook het werken in de zorg zelf moet veranderen. Per regio werd het actieprogramma vertaald in een RAAT (Regionale Aanpak Arbeidsmarkt Tekorten). Zeeland maakte na een half jaar de balans op.
Stageplaatsen
Vanuit het onderwijs klinken hoopvolle geluiden. Zo zijn er nu meer stageplaatsen dan studenten. In vijftien jaar tijd is dat niet eerder voorgekomen. Met daarbij de aantekening dat juist de arbeidsmarktproblematiek de oorzaak van deze riante situatie is.
Het gaat goed met de economie en toch kiest een toenemend aantal studenten voor de sector Zorg & Welzijn. ,,Dat is een trendbreuk; normaal kiezen studenten in een hoogconjunctuur sneller voor andere sectoren", zegt Scalda-woordvoerder Alisha de Roover. Op 1 oktober stonden bij Scalda 428 studenten verpleegkunde ingeschreven; 52 méér dan op 1 oktober vorig jaar. En dat terwijl landelijk het aantal studenten voor mbo-opleidingen daalde.
Eén op de tien zorgstudenten haakt voortijdig af. Om verzekerd te zijn van nieuwe aanwas presenteert de zorgsector zich nu al nadrukkelijk bij (v)mbo-scholieren via het Zeeuwse Loopbaan Oriëntatie Platform. Vanaf 2019 gebeurt dat ook bij havo-vwo. Via ambassadeurs en activiteiten op scholen moeten nog meer jongeren bereikt worden.
'Weggekochte' docenten
Onderwijs kan echter niet zonder docenten, en daar zijn er te weinig van. Scalda heeft afgelopen jaar te maken gehad met docenten die werden ‘weggekocht’ door werkgevers in de zorg. Soms komen ze terug; het onderwijs heeft zo ook zijn voordelen (geen onregelmatige diensten, de lange (school)vakanties, de lage fysieke belasting). De 'boomerangdocenten' staan in een sterke positie. Wensen die eerder niet konden worden gehonoreerd, zoals scholing, specialisatie of leiding geven, blijken met een beetje goede wil nu wél haalbaar.
Viazorg (platform voor banen in de zorg- en welzijnssector) is in Zeeland projectleider RAAT. ,,De bereidheid om samen te werken is hier groot", zegt beleidsadviseur Viazorg Krijn Verhage. Aan ideeën geen gebrek. ,,We gebruiken bijvoorbeeld jobcarving - het opknippen van banen in taken - om het tekort aan verzorgenden niveau 3IG op te vangen. Eenvoudige taken, waarvoor geen speciale opleiding nodig is, worden overgenomen door 'medewerkers gemak'. Denk aan bed opmaken, nagels verzorgen, een rondje lopen met een cliënt, samen de krant lezen. En bij Scalda komen verkorte opleidingen voor ervaringsdeskundigen, in de verslavingszorg bijvoorbeeld."
Opleidingsvormen waarbij studenten direct al in de praktijk gaan werken (hybride leren) blijken een schot in de roos. Zo is er de Zeeuwse Praktijkroute Ouderenzorg (ZPO). Docenten geven geen les op school, maar op de werkplek. Niets minder dan een revolutie in het onderwijs. Vanaf volgend schooljaar kunnen dankzij de ZPO zijinstromers instappen met een leerlingsalaris. Naast het ZPO wil Viazorg in 2021 tweehonderd extra leer/praktijkplaatsen hebben, onder meer als doktersassistent, apothekersassistent en in de verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT). In september stond de teller al op 154.
Werkdruk
Zorgmedewerkers roepen al jaren dat de werkdruk stijgt, terwijl hun plezier in het werk daalt. Werkdruk krijgt gelukkig in cao's steeds meer aandacht. Vanuit Viazorg krijgen zorgorganisaties workshops om uitval te voorkomen, bijvoorbeeld over de overgang: wat betekent dat voor werknemer en werkgever?
Zeeuwen die aan de slag willen in de zorg, kunnen ViaZorg benaderen voor gratis advies en begeleiding. Het project Sterk in je werk is er voor mensen die extra loopbaan- en coachingsgesprekken nodig hebben. Dit najaar beginnen proefprojecten om mensen 'met afstand tot de arbeidsmarkt' voor de zorg te interesseren.
Website
In november wordt landelijk aandacht gevraagd voor werken in de zorgsector met de campagne IkZorg. Ook gaat dan de website www.ontdekdezorg.nl in de lucht, met vacatures en informatie over beroepen en opleidingen, chatmogelijkheid en agenda's voor voorlichtingsbijeenkomsten op scholen en bij werkgevers.
Op 13 november komt een delegatie van het ministerie kijken hoe het gaat met RAAT Zeeland.
Bron: PZC.NL / Ondine van der Vleuten